ABD Connecticut Üniversitesi Tıp Fakültesi İmmünoloji Kısmı Öğretim Üyesi ve Jackson Laboratuvarı Enstitüsü Baş Araştırmacısı Prof. Dr. Derya Unutmaz, ortalama 1,5 senedir üstünde çalışmış oldukları yeni tip koronavirüs ilaç çalışmasının detaylarını paylaştı.

Çalışmaya dair ilk yazının ön basımının yayınlandığını belirten Prof. Dr. Unutmaz, şu açıklamalarda bulunmuş oldu:

“Bu çalışmaya aslen 1,5 yıl ilkin başladık. Konsept olarak bayağı zamanımızı aldı. Değişik bir yöntem geliştirmek istedik şu sebeple. Şu anda mevcud ilaçlar iki gruba ayrılıyor. Bir tanesi bileşik antikorlar ya da monoklonal antikorlar. Fakat Omicron ile beraber bunların bir çok etkisiz hale geldi. Yalnız bir tanesi şu anda hala etkili. Öteki tip ilaçlar ise antiviraller. Şu demek oluyor ki hücrenin içine girdikten sonrasında virüslere tesir eden ilaçlar.

“GELECEKTEKİ VARYANTLARA KARŞI SAVUNMA”

Bunlardan da iki tane en önemlisi mlnupiravir ve paxlovid, bunlardan virüsün kaçması birazcık daha zor. Biz bir tek şu anki varyantlar için değil, gelecekte çıkabilecek tüm varyantları karşılayabilen bir müdafa mekanizması oluşturmak istedik.”

Virüse tuzak kuran ilaç, tüm varyantlarda etkili olacak ViDEO

“HÜCREYE BAĞLANDIĞINI SANIYOR AMA BİZİM MOLEKÜLÜMÜZE BAĞLANIYOR”

Yeni şekillerinde virüsün yüzeyindeki çıkıntılı kısımlar, doğrusu anahtar kısmı olan spike (başak) protenini hedeflediklerini özetleyen Prof. Dr. Unutmaz, şunları söylemiş oldu:

“Virüsün yüzeyindeki çıkıntılı kısımlar anahtar kısımlar doğrusu başak proteini, hücrenin yüzeyindeki Ace-2 denilen reseptöre bağlanıyor. Ace-2 de kilit görevi görüyor. Virüs başak proteini ile bu kilidi açıyor, hücrenin içine giriyor ve sonrasında da kendisini replike ediyor (kopyalıyor). Hücrenin içine girdikten sonrasında çoğalırken doğal ki yüzeydeki proteinden de (başak proteini) bireşim ediyor virüs. Bu proteinin, doğrusu bu anahtar proteinin bir kısmı da hücrenin yüzeyinde oluşabiliyor. Biz bu iki yönü kendi avantajımıza iyi mi çevirebiliriz diye bu yöntemi geliştirdik açıkçası. Birincisi, bu hücre yüzeyindeki kilidi (Ace-2), bileşik biyoloji şekilleri ile başka bir antikorla birleştirdik. Şu demek oluyor ki bu kilit, hücrenin yüzeyinde olacağına antikorun yüzeyinde gözüküyor. Böylece virüse tuzak kuruyoruz, virüs hücreye bağlandığını zannediyor fakat bizim bu geliştirdiğiniz bileşik moleküle, doğrusu antikora bağlanıyor. Bu şekilde de birinci etapta daha virüsün hücreye girmesini bir miktar önlemiş oluyoruz.”

YENİ MUTASYONLARDA DAHA GÜÇLÜ ANTİKOR OLUŞTURACAK

Prof. Dr. Unutmaz, bu yeni yöntemin, virüste yeni mutasyonlar olması durumunda daha kuvvetli antikorlar oluşturan bir dizayn bulunduğunu da anlatarak, “Virüsün hücrenin yüzeyindeki bu kilide bağlanma zorunluluğu olduğundan, virüs kendisini geliştirdikçe, doğrusu yeni mutasyonlar oldukça o kilide daha iyi bağlanmasını sağlıyor. Mesela Omicron’da bu şekilde onlarca mutasyon var ve bu da insan hücresindeki Ace-2 reseptörüne daha iyi bağlanmasını sağlıyor. Bu sayede bizim oluşturduğumuz o tuzak bileşik molekül de daha iyi çalışıyor aslen. Şundan dolayı aslına bakarsanız onun da yüzeyinde aynı kilit kısmı var.” dedi.

“VİRÜSÜN NEREDE OLDUĞUNU HABER VEREN BİR SİSTEM SAĞLIYORUZ”

Prof. Dr. Unutmaz, sözlerini şöyleki sürdürdü:

“Arkadaki müdafa sistemimize doğrusu T hücrelerimize, bağışıklık ordumuzun keskin nişancılarına virüsün nerede bulunduğunu haber veren bir sistem sağlıyoruz. Bunun içinde (virüs) hücrenin içine girdikten sonrasında o hücrenin tespit edilebilmesi lazım. Gene aynı bu bileşik molekül ile biz o hücreleri bir anlamda etiketlemiş oluyoruz. Şu demek oluyor ki diyoruz ki, şu hücrenin içinde virüs var, T hücrelerine haber veriyoruz; bu bileşik molekülün arka tarafında da bir antikor var T hücrelerine bağlanıyor ve bu şekilde bir yerde köprü görevi görerek hangi hücrede virüs bulunduğunu T hücrelerine haber veriyor. T hücreleri de virüsle enfekte hücreyi bulup yok ediyor.

“KANSER TERAPİLERİNDEN İLHAM ALDIK”

Aslen bu şekilleri biz kanser immünoterapisinden esin alarak yaptık. Şundan dolayı orada da oldukça benzer bir strateji var. Hücreleri Car-T denen bir mekanizmayla programlıyorsunuz, kanser hücresini etiketliyorsunuz, T hücresine işaret ediyorsunuz kanser hücresini tanımasını ve öldürmesini sağlıyorsunuz. Biz burada kanser hücresi yerine, virüsle enfekte olmuş hücreyi etiketlemiş ve onu yok etmiş oluyoruz.

“FARELER ÜZERİNDE DENEME YAPACAĞIZ”

Şu anda laboratuvar sürecini tamamladık, hayvan deneyleri, preklinik deneylere geçiyoruz. Doğal fareler üstünde tecrübe etme yapacağız, bakalım farelerde de önleyebilecek miyiz aynı düşündüğümüz benzer biçimde. Doğal ki herhangi bir yan tesiri olabilir mi, onlara da bakmak gerekiyor. Ondan sonrasında faz çalışmalarına başlanması gerekiyor. Doğal bu virüs hepimizi oldukça şaşırtıyor. Omicron asla beklemediğiniz bir varyanttı, ileride yepyeni bir varyant daha çıkabilir, daha ölümcül olabilir, virüs kendisini oldukça daha süratli bir halde değiştirebilir. Bunlara karşı hazırlıklı olmamız icap ettiğini düşündük.”