Cenup Pasifik’teki ada ülkesi Tonga’da 15 Ocak’ta meydana gelen su altı yanardağı patlaması sonrası ortaya çıkan duman bulutunun yeryüzünden kilometrelerce yüksekliğe çıkmış olduğu bildirildi.

55 KİLOMETRE YÜKSEKLİĞE ULAŞTI

Yanardağ patlamasını araştıran İngiliz bilim adamları, uydu verilerini inceleyerek duman bulutunun yeryüzünden ortalama 55 kilometre yükseğe çıktığını ifade ederek, bu yüksekliğin atmosferdeki stratosfer ve mezosfer katmanlarının sınırında bulunduğunu belirtti.

İngiltere Ulusal Dünya Gözlem Merkezi’nden Dr. Simon Proud yapmış olduğu açıklamada, bunların volkanik bir bulut için “daha ilkin duyulmamış yükseklikler” bulunduğunu açıkladı. Proud, Hunga-Ha’apai Yanardağından gelen duman bulutunun gökyüzündeki konumunu belirlemek için, Japonya’dan Himawari-8, ABD’den Goes-17 ve Kore’den GK2A olmak suretiyle üç hava durumu uydusundan verilerin kullanıldığını deklare etti.

Proud, “Hepsi değişik boylamlarda oldukları için, yüksekliği belirlemek adına patlama görüşleri arasındaki paralaksı kullanabiliriz. Bu, fırtına bulutu yükseklikleri için oldukça iyi kurulmuş bir tekniktir. Burada yükseklik ve dolayısıyla paralaks daha büyük olduğundan teknik daha iyi çalışmalıdır.” dedi.

Araştırmaya nazaran, duman bulutunun yalnız minik bir bölümünün atmosferin 55 kilometrelik yüksekliğine ulaşmış olduğu belirtilerek, bunun büyük ihitmalle, yükselen hava akımının başlangıcında yukarı doğru itilen külden ziyade su buharı olduğu, duman bulutunun ana şemsiyesinin ise yeryüzünden 35 kilometre yükseklikte olduğu açıklandı.

DUMANLAR UZAY YOLUNUN YARISINA KADAR ULAŞTI

Araştırmada, atmosferin dış uzayla yeryüzü sınırı olarak anılan karman çizgisinin 100 kilometre olduğuna dayanarak, Tonga’daki yanardağ patlamasından çıkan dumanların 55 kilometre yüksekliğe çıkmasıyla, dumanların atmosferden uzaya giden yolun yarısına kadar ulaşmış olduğu sonucuna varıldı.

NÜKLEER BOMBADAN 500 KAT DAHA GÜÇLÜ

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nden (NASA) bilim adamları, Tonga’daki patlamanın kuvvetinin 10 megaton TNT’ye eşdeğer olarak hesapladıklarını belirterek, bunun İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda Japonya’nın Hiroşima kentine atılan nükleer bombadan 500 kat daha kuvvetli olduğu aktarıldı.

BÜYÜK PATLAMAYA SU ALTI YANARDAĞI NEDEN OLDU

Yeni Zelanda’daki Auckland Üniversitesi’nden Prof. Shane Cronin, su altı yanardağında hususi bir takım koşulun bir araya gelmesiyle büyük patlamanın tetiklendiğine inandığını söylemiş oldu.

Gaz bakımından varlıklı magmanın deniz suyuyla temas etmiş olduğu okyanus yüzeyinin altındaki derinliğin yalnız 150 ila 250 metre bulunduğunu söyleyen Cronin, “Magma çıktığında fazla bir baskı yoktu. Gazlar genişledi ve magmayı parçalara ayırdı. Ondan sonra, bin 100 derecede sıcak magmanın bu minik parçaları, 20 derecede soğuk deniz suyuyla karşılaştığında, bu parçacıkların etrafındaki deniz suyunu buhara dönüştürdü. Bunu yaptığınızda, suyu buhara dönüştürürseniz, hacmi temelde 70 kat genişletirsiniz. Böylece püskürmenizi güçlendirirsiniz” dedi.

“KÜRESEL BİR SOĞUTMA ETKİSİ OLUŞTURMASINI BEKLEMİYORUZ”

Daha ilkin bu kadar kuvvetli bir patlamanın, 1991’de Filipinler’deki Pinatubo Dağı’nda meydana geldiği ve bu patlamanın Dünya’nın averaj küresel sıcaklığını birkaç yıl süresince yarım aşama düşürdüğü açıklandı. Patlamanın, atmosfere 15 milyon ton kükürt dioksit (SO2) enjekte ederek yapmış olduğu aktarılarak, Pinatubo’daki patlama sebebiyle ortaya çıkan duman bulutunun ise yeryüzünden ortalama 40 kilometre yüksekliğe ulaşmış olduğu düşünülüyor.

İngiltere Meteoroloji Ofisin’den İklim Tesirleri Başkanı Dr. Richard Betts, Hunga-Ha’apai’nin Pinatubo ile aynı etkiye haiz olamayacağını söylemiş oldu. Berrs, “Pinatubo gözle görülür bir etkiye sahipti, sadece Hunga-Ha’apai Yanardağının emisyonları yarım milyon tondan daha azca kükürt dioksit ile 30 kattan daha küçüktü, bu yüzden küresel bir soğutma tesiri oluşturmasını beklemiyoruz.” dedi.