Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, şubat ayında üretici ve market arasındaki fiyat farklarını ve ziraat sektöründe yaşanmış olan son gelişimleri değerlendirdi.

ÜRETİCİ VE MARKET ARASINDAKİ FİYAT FARKLARI ARTTI

Şubat ayında üretici ile market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 306,29 ile kabakta bulunduğunu belirten Bayraktar, fiyat değişimlerini şu şekilde değerlendirdi:

“Kabaktaki fiyat artışını elma yüzde 287,89, maydanoz yüzde 263,50, kuru soğan yüzde 242,16, domates yüzde 233,02, limon yüzde 223,85, ıspanak yüzde 217,42, portakal yüzde 213,98, kuru fasulye yüzde 211,95, sivribiber yüzde 205,31, salatalık yüzde 205,09 ve yeşil mercimek yüzde 203,52 ile takip etti. Şubat ayında kabakta üretici market fiyat farkı yüzde 300’ün üzerindeyken, 11 üründe fiyat farkı yüzde 200’ün üstünde gerçekleşti. Kabak 4,1 kat, elma 3,9 kat, maydanoz 3,6 kat, kuru soğan 3,4 kat, domates 3,3 kat, limon ve ıspanak 3,2 kat, portakal, kuru fasulye, sivri biber ve salatalık 3,1 kat, yeşil mercimek ve nohut 3 kat fazlaya tüketiciye satıldı.

Üreticide 4 lira 38 kuruş olan kabak 17 lira 78 kuruşa, 2 lira olan elma 7 lira 76 kuruşa, 1 lira 29 kuruş olan maydanoz 4 lira 68 kuruşa, 68 kuruş olan kuru soğan 2 lira 33 kuruşa, 4 lira 44 kuruş olan domates 14 lira 78 kuruşa, 2 lira 25 kuruş olan limon 7 lira 29 kuruşa tüketiciye satıldı. Şubat ayında markette 42 ürünün 24’ünde fiyat artışı, 18’inde fiyat azalışı görüldü.”

ŞUBAT AYINDA EN ÇOK KARNABAHARIN FİYATI ARTTI

Şubat ayında markette en fazla artan ürün yüzde 64,58 ile karnabahar bulunduğunu açıklayan Bayraktar, açıklamasını şu şekilde sürdürdü:

“Karnabahardaki fiyat artışını yüzde 39,34 ile marul, yüzde 32,53 ile yeşil soğan, yüzde 32,06 ile domates, yüzde 26,64 ile portakal, yüzde 23,46 ile ıspanak, yüzde 23,01 ile kabak takip etti. Markette fiyatı en fazlaca azalan ürün ise yüzde 19,03 ile maydanoz oldu. Maydanozdaki fiyat düşüşünü yüzde 11,74 ile elma, yüzde 9,72 ile yeşil mercimek, yüzde 8,15 ile nohut, yüzde 7,64 ile beyaz peynir izledi.

Şubat ayında üreticide 34 ürününün 15’inde fiyat artışı olurken, 9’unda fiyat düşüşü görüldü. 10 üründe ise fiyat değişimi olmadı.

Üretici fiyatlarında havuç, elma, kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç, kuru üzüm, kuru incir, zeytinyağında fiyat değişimi olmadı. Şubat ayında üreticide fiyatı en fazlaca düşen ürün yüzde 54,51 ile maydanozda görüldü.

Maydanozdaki fiyat düşüşünü yüzde 34,90 ile patlıcan, yüzde 24,70 ile kabak, yüzde 20,59 ile sivribiber, yüzde 19,71 ile salatalık, yüzde 10,53 ile mandalina, yüzde 6,58 domates izledi. Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 75,48 ile maruldu görüldü. Maruldaki fiyat artışını yüzde 58,63 ile yeşil soğan, yüzde 56,13 ile portakal, yüzde 41 ile karnabahar, yüzde 23,39 ile beyaz lahana, yüzde 12,50 ile limon takip etti.

Yaptığımız tespitlere gore, şubat ayında fiyatı en fazla artan ürün, marketlerde karnabahar, üreticilerde marul olurken, marketlerde ve üreticide fiyatı en fazla düşen ürün maydanoz oldu. Şubat ayında, üretici fiyatlarında marul, yeşil soğan, portakal, karnabahar, beyaz lahana, limon fiyat artışında ilk sıraları aldılar.”

FİYAT DEĞİŞİMLERİNİN SEBEPLERİ

Bayraktar, şubat ayında yaşanmış olan fiyat değişimlerinin sebeplerini ise şu şekilde değerlendirdi: “Üreticide fiyat artışının en fazla görüldüğü marul, örtü altı üretimden sağlanmakta olup, fiyatta bilhassa son bir ayda görülen fide fiyatlarındaki yüzde 70’e varan artışlarının yanı sıra arzın düşük oluşu etkili olmuştur. Yeşil soğanda da arzdaki azalma fiyatların yükselmesine niçin olmuştur.

Portakal ve limonda piyasada hareketlilik yaşanmaktadır. Talep artışının yanı sıra ürün arzındaki azalma fiyatların artmasına niçin olmuştur.

Kış sebzelerinden; karnabahar, beyaz lahana, pırasada hasadın sonuna gelinmesiyle ürün arzı azalmıştır. Bu durum tutarları yukarı yönlü etkilemektedir. Kuru soğanda piyasalar birazcık hareketlenmiş olmasına karşın fiyatlarda fazlaca azca bir artış görülmüştür. Kuru soğanda bu sürem toplam ürün yüksektir. Sandıklı bölgesinde ise kuru soğanda alıcı bulunmadığından soğan tarlada kalmıştır.

Fiyatı düşen ürünlere baktığımızda, en fazla düşüş maydanozda görülmüştür. Maydanoz, patlıcan, sivri biber, kabak, salatalık ve domateste ocak ayındaki negatif hava koşulları sebebiyle fiyatlar fazla artmıştır. Fiyatlardaki aşırı yükseliş talepte düşüşe niçin olmuştur.

TALEPTEKİ AZALMA BAZI ÜRÜNLERİN FİYATINI DÜŞÜRDÜ

Şubat ayında görülen talepteki azalmayla beraber ürünlerin tutarları da düşmüştür. Bununla beraber şubat ayı sonunda süregelen Rusya-Ukrayna savaşı ne yazık ki tüm dünyayı etkiledi. Rusya-Ukrayna savaşı devletimizde de bilhassa yaş meyve sebze fiyatlarını aşağıya çekti. Bu ülkelere yaş meyve sebze ihracatı yapılamaması sebebiyle ürünler iç piyasaya yönlenmiş ve artan arz miktarıyla beraber üretici tutarları düşmüştür.  Mandalinada ise hasadın sonuna gelinmesi tutarları bir miktar etkilemiştir.”

“GÜBRE FİYATLARINDAKİ DÜŞÜŞ BİR YILLIK ARTIŞA GÖRE YETERSİZ KALDI”

Gübre fiyatlarının, şubat ayında çeşitlerine gore bundan önceki aya gore averaj yüzde 11 ile 27 içinde gerilediğini belirten Bayraktar, mevzuya ilişkin değerlendirmesini şu şekilde sürdürdü:

“Geçen senenin Şubat ayına gore son bir yılda, amonyum sülfat gübresi yüzde 274, üre gübresi yüzde 203, DAP gübresi yüzde 186, kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 165, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 146 oranında arttı.  İlkbaharda bilhassa buğday ve arpada üst gübre olarak kullanılan ve kasım ayında tavan icra eden üre fiyatı, dünya üre fiyatlarında ve dolarda görülen kısmi düşüş ile ocak ayında gerilemeye başladı. Bu gerileme şubat ayında da devam etti. Şubat ayında averaj üre gübresi tutarları bundan önceki aya gore yüzde 23 düşerken, aslen senelik bazda yüzde 203 oranında arttı.Sonbaharda taban gübresi kullanamayan yada yetersiz kullanan üreticilerimiz, düşen bu fiyatlardan da memnun değildir.Üreticilerimiz, hala üst gübre fiyatlarının yüksekliğinden dolayı yeterince gübre kullanamayacak.  Öteki taraftan birçok üreticimiz önünü göremediği için, borçlanarak da olsa yüksek fiyatlardan gübresini indirimlerden evvelde aldı. Dolayısıyla zamanında yapılmayan indirimler yüzünden üreticilerimiz, haksız yere mağdur oldu.

“ÜRETİCİMİZİN KULLANDIĞI MAZOT FİYATI SON BİR YILDA YÜZDE 164 ORANINDA ARTTI”

“Tarımsal üretimde mazot kullanımının arttığı bir sürece girmekteyiz.” diyen Bayraktar, açıklamasına şu şekilde devam etti:

“Üreticimizin kullandığı mazot fiyatı son bir yılda yüzde 164 oranında arttı. Mazot temin edemeyen ziraatçi tarımsal faaliyetlerini sürdüremeyecek tarımsal üretim düşecektir. Üreticilerimize verilen mazot desteği de bu artış karşısında yetersiz kaldı. Mazot destekleri meydana getirilen bu artış oranı kadar bir oranda artışla kesinlikle revize edilerek çiftçilerimize biran ilkin verilmelidir. Ek olarak 2021 mazot destekleri geciktirilmeden bir an ilkin ödenmelidir.”