Kuru cilt, pullanma, kızarıklık, döküntü, bilhassa geceleri dayanılmaz kaşıntı, cilt kıvrımlarında ufak çatlaklar… Bunlar size tanıdık geliyorsa, büyük olasılıkla atopik dermatitten (egzama) şikayetçi insanların talihsiz yüzdesi içindesiniz.

Egzama oldukça yaygın bulaşıcı olmayan iltihaplı bir cilt hastalığıdır. İstatistiklere gore gelişmiş ülkelerde evlatların yüzde 10 ila 20’si ve yetişkinlerin yüzde 2 ila 10’u egzamadan şikayetçidir ve büyük şehirlerde bu sayı kırsal alanlardan daha yüksektir.

EGZAMA BELİRTİLERİ

Klasik bir egzamada ortaya çıkan emareler şunlardır:

– Bilhassa akşamları ve geceleri yoğunlaşan ve yaşam standardını bozan şiddetli kaşıntı.

– Cildin kuruluğu ve soyulması. Sebepler genetik ve mesela, kışın ısınma sebebiyle kuru hava benzer biçimde dış faktörler olabilir.

– Yüzde (bilhassa göz çevresinde), vücudun açık kısımlarında, geniş kıvrımlarda, dirseklerde, kolların altında ve kasıkta kızarıklık, şişme ve döküntüler.

– Ciltte kabuk ve çatlak oluşumu ile beraber cilt lezyonları.

– Kalıcı döküntü bölgesinde cildin kalınlaşması, cilt deseninin bozulması.

– Cildin etkilenen bölgelerinin pigmentasyonundaki değişimler, koyulaşma yada tersine beyazlaşma.

EGZAMANIN NEDENLERİ

Hemen hemen egzamanın kati tek bir sebebi belirlenmemiştir, sadece yoğun kaşıntılı cilt lezyonlarına yol açan bir takım reaksiyonu tetikleyen birkaç unsur vardır.

Değişik Hastalıklar

Egzamanın bronşiyal astım ve alerjik rinit benzer biçimde alerjik nitelikteki öteki hastalıklarla bağlantısı kanıtlanmıştır. Ebeveynlerden biri yada her ikisi de alerjikse, çocuğun egzamaya haiz olma riski daha yüksektir. Her iki ebeveynde de her üç hastalık var ise, risk orantılı olarak artar.

Genetik

Egzamalı insanoğlu içinde, cildin bariyer işlevini elde eden – nemi muhafaza etmesine ve sıhhatli kalmasına destek olan filagrin proteininin sentezinden görevli gende mutasyona haiz birçok insan vardır. Bu genin yanlış emek harcaması, kelebek hastalığı (epidermolizis bülloza) ve balık pulu hastalığının (iktiyozis) da sebebidir. Avrupa nüfusunun ortalama yüzde 10’u bu mutasyonun taşıyıcılarıdır. Bunların ortalama yarısında egzama gelişmez.

Dış Faktörler

Egzamayı tetikleyen dış faktörler içinde iklim, yaşam ve beslenme bulunur. Soğuk iklim, sağlıksız beslenme, büyük kirli şehirlerde yaşama, yüksek konsantrasyonda toz akarları olan apartmanlarda yaşama benzer biçimde durumlar egzama riskini artırır.

EGZAMAYI TETİKLEYEN DURUMLAR

Egzama, devamlı nükslerle seyreden kronik bir hastalıktır. Peki, hastalığı ne tetikleyebilir? Ne yazık ki sıralama uzun:

– Kremler tarafınca yumuşatılmayan kuru cilt,

– Yüksek ateş ve aşırı terleme,

– Oldukça kuru hava,

– Stres ve uykusuzluk,

– Sağlıksız beslenme,

– Altın takılar,

– Yüksek alerjene maruz kalma,

– Hava sıcaklığında keskin bir değişim,

– Sert sabunlar,

– Ev kimyasalları ve benzerleri,

– Yün ve sentetikten yapılmış giysiler.

EGZAMA TEDAVİSİ

Egzamanın birincil tedavisi bir dermatoloğa başvurmaktır, sadece eş zamanlı bir enfeksiyon var ise hastayı bir allerjist ve bir enfeksiyon hastalıkları uzmanı da görmelidir. Hangi alerjenin egzamayı tetiklediğini idrak etmek için bir takım kontrol yapılır.

Egzama tedavisinde hastalığın şiddetine gore kademeli bir yaklaşım kullanılmaktadır. Egzamanın alevlenmediği sırada yumuşatıcıların kullanılması temel bakımdır, cildin yüzeyinde bir film oluşturan ve kendi neminin buharlaşmasına izin vermeyen nemlendiriciler tercih edilmelidir. Değişik şekillerde üretilirler cildin özelliklerine, iklime, mevsime ve kişisel tercihlere bağlı olarak en uygun kombinasyonu seçmenize müsaade eden losyonlar, kremler, banyo ürünleri vardır. Yumuşatıcılar günde minimum üç ila dört kez uygulanır. Egzanalı bir erişkin haftada 600 gr’a kadar yumuşatıcı kullanabilir.

Merhemler, losyonlar, kremler ve jeller egzama belirtilerinin hafifletilmesinde kullanılabilir. Merhemler, kaba yada oldukça kuru ciltler için uygundur, ayaklarda, avuç içlerinde ve dirseklerde kullanılır. Krem daha hafifçe bir dokuya haizdir, uzuvların kıvrımları ve genital alanlar için idealdir. Spreyler, köpükler ve jeller yüze ve saça uygulamak için uygundur.

Yetişkinlerde şiddetli egzama formlarında, tabletler yada enjeksiyonlar şeklinde ilaçlar kullanılabilir. Bir tek kısa süreli ve tıbbi nezaret altında kullanılabilirler. Ek olarak iltihaba yol açan sitokinlerin sentezini ve salınımını baskılayan bazı ilaçlar da reçete edilebilir. Bunlar bir tek hastalığın semptomlarını durdurmakla kalmaz, hem de tekrarını da önlerler.

Tedavinin etkinliğini çoğaltmak için kimi zaman ıslak sargılar kullanılır. Tedavinin etkinliğini artıran iki kat pansuman altında ilaçlar (yumuşatıcılar yada steroidler) kullanılarak uygulanır.

EGZAMADA BESLENME

Cilt bakımı ve ilaç tedavisine ek olarak egzama tedavisinde oldukça sıkı bir rejim uygulanır. Aslına bakarsak bu bir rejim değil, bir yaşam tarzıdır. Her şeyi rejiminizden çıkarmamak için besin alerjenleri için kendinizi denemelisiniz. Sadece herhangi bir fast food, alkol, sosis, salam, narenciye, ananas, işlenmiş etler, hurma, mantar, yumurta, tam yağlı süt, yağlı ve baharatlı yemekler, çikolata, cips, bazı kuru yemişler ve kahve ile büyük oranda ayrılmanız gerekecek.

Ne yiyebileceğinizi çözümleme edebilir ve bundan sindirilebilir bir menü çıkarmaya çalışabilirsiniz.

Egzamada genel olarak izin verilen yiyecekler şunlardır:

– Tüm tahıllar (irmik hariç),

– Fermente süt ürünleri,

– Hafifçe peynirler,

– Yağsız et (tavuk hariç),

– Lahana turşusu,

– Çay, şeker, kuru meyve kompostosu (kuru üzüm hariç),

– Tam buğday ekmeği,

– Fırınlanmış elmalar.

Ilkin, en saf haliyle sıhhatli bir rejim izlemelisiniz. Sonrasında gri bölgede, kendinizi dikkatlice dinleyerek ve semptomları izleyerek dikkatli ve kademeli olarak rejime eklenebilecek yağsız balıklar benzer biçimde bir takım yiyecek bulabilirsiniz. Oldukça nadiren yasaklı besin yiyebilirsiniz, sadece ufak bir parça yemelisiniz.

EGZAMAYI ÖNLEMEK İÇİN İPUÇLARI

Önlemenin tedavi etmekten daha kolay bulunduğunu çoğumuz biliyoruz. Egzama kurnaz, oldukça faktörlü bir hastalık olmasına karşın, alevlenmeleri önlemek için bazı şeyler yapılabilir.

– Cilt daima hususi bakım ürünleri ile nemlendirilmelidir.

– Bilhassa kışın iç ortamlarda sıhhatli bir ısı korunmalıdır. İdeal iç ortam sıcaklığı 22-24 derecedir (gece – birkaç aşama daha düşük), rutubet yüzde 50-60’tır.

– Çamaşırları yıkarken extra durulamayı dikkatsizlik etmeyin. Detarjan kalıntılarının cilt ile teması ne kadar azca olursa o denli sıhhatli olur.

– Sentetikleri unutun. Vücuda bir tek pamuk temas ettirin.

– Güneşten gelen UV ışınları sınırı olan oranda çoğu zaman egzamanın durumunu iyileştirse de, tercihen sabahları ve gün batımına doğru güneşlenilmeli ve dikkatle yapılmalıdır.

– Spor yasak değildir fakat ihmal etmeyin ki aşırı terleme cildi tahriş etmiş olduğu benzer biçimde dar giysilere sürtünmesini de bununla beraber getirir. Ek olarak yüzerken klorlu havuzlardan kaçının.

– Bırakın etken içici olmayı, eylemsiz içicilik bile egzamayı alevlendirebilir. Tütün dumanından kaçının.

– Sıhhatli bir rejime bağlı kalınca, yeni yiyecekleri rejime dikkatli bir halde ilave edin.

– Uyku düzeninizi bozmayın ve gerilmiş olmamaya çalışın.