10 saniye süresince tek ayak üstünde durmak sıhhatli olup olmadığınızı izah edebilir mi? İngiltere merkezli BMJ Journals’da 21 Haziran 2022’de gösterilen geniş çaplı bir araştırma, bunun mümkün olabileceğini gösteriyor.

Denge, 50’li yaşların ortalarından sonrasında hızla azalır ve düşme ve öteki negatif sıhhat sorunları riskini artırır. Meydana getirilen emek verme, 10 saniye tek ayak üstünde durma kabiliyetinin tüm nedenlere bağlı ölümle ilişkili olup olmadığını değerlendirdi.

Değerlendirme kapsamında katılımcılardan düz bir platform üstünde durmalarının istendiği çalışmada, orta yaşlı katılımcılarda 10 saniye süresince tek bacak pozisyonu tutamamanın tüm nedenlere bağlı ölüm risklerini yükselttiği ve dolayısıyla daha düşük yaşam beklentisi olduğu ortaya çıktı.

Denge zayıflığı bilişsel düşüşü gösteriyor

Yaş ilerledikçe fizyolojik uygunlukta kademeli bir düşüş ve kas gücü, esneklik, denge ve vücut kompozisyonu bileşenlerinde azalma yada değişimler meydana gelmesi normaldir. Sadece meydana getirilen çalışmaya nazaran denge zayıflaması birçok hastalığı ortaya çıkarabilir.

Çalışmada, fena dengenin daha yüksek ölüm riskiyle ilişkili olup olmadığını belirlemek için 51 ila 75 yaşları arasındaki 1702 kişinin performansı araştırıldı. 2008 ve 2020 yılları aralığında, her 5 yılda bir, katılımcılardan bir platform üstünde durmaları, kollarını vücutlarında tutmaları ve bir noktaya bakmaları istendi. 3 denemeye izin verildi.

Araştırma süreçlerinin sonunda, 71 yaşından sonrasında iştirakçilerin yarısından fazlasının (yüzde 53,6) testte başarısız olduğu gözlemlendi. Bu hastaların çoğunda bilişsel gerilemenin de başladığı görüldü.

Gözlem, tek ayak üstünde durma kabiliyetinin yaşla beraber azaldığını göstermenin yanı sıra, daha yüksek ölüm riskiyle olan bağlantıyı da ortaya koymaktadır.

Tek ayak üstünde duramayan iştirakçilerin, tüm nedenlere bağlı ölüm riskinin yüzde 84 daha yüksek olduğu ve diğerlerine nazaran daha düşük hayatta kalma oranına haiz olduğu gözlemlendi. Ve bu oranlar cinsiyet, yaş, kilo, diyabet, aşırı kiloluluk ve hipertansiyon şeklinde risk faktörlerinden bağımsız olarak hesaplandı.

Araştırmacılara nazaran, 50 yaş üstü kişilerin kontrolleri esnasında denge testleri yapılması, bilhassa bilişsel gerilemeyi ortaya çıkarabilir.

Yaşlılık ve demans emareleri karıştırılmamalı

Demans emareleri ile yaşlanmanın organik etkilerini ayırt edebilmek oldukca önemlidir. Demans, beyni etkilediği ve kişiliği değiştirdiği için hastayı korkutur. Bu yüzden yaşamış olduğu emareleri sevdiklerinden saklamaya çalışan demanslı birçok yaşlıda inkar yaygındır. Bu da teşhisi geciktirebilir.

Yaşlılık terimi, 65 yaşın üstündeki bazı insanlarda meydana gelen ve düzgüsel yaşlanma sürecinin bir parçası olarak kabul edilen bilişsel değişimleri tanımlamak için kullanılır. Bu süreçte çeşitli bilişsel düşüşler görüleblir sadece patolojik bir durum söz mevzusu değildir.

Demansın emareleri

Hepimiz bazen bellek kayıpları yaşayabilir sadece kolay unutkanlık ile demans arasındaki çizgi iyi mi fark edilebilir? Demanstan şüphelenmek için birkaç eş zamanlı emare yaşanması gerekir.

Bellek kaybının günlük yaşamı engellemesi

Demansı olan kişilerde kısa süreli bellek sorunları görülür. Mesela, bigün ilkin ayarlanmış bir randevuyu unutmaya yada nesneleri yanlış yere koymaya eğilimlidirler. Bu kişilerin, mesela cep telefonlarının kaybolmasının, onu yanlış yere koymuş oldukları için değil, birisinin çaldırmış olduğu için bulunduğunu iddia ederek, yaşadıkları sorunları örtbas etmeleri yada yanlış suçlamalarda bulunmaları da mümkündür. Değişimler onları endişelendirir, izahat bulamazlar ve kimi zaman bir şeyleri unutmaktan utanırlar. Aşırı güvensizlik ve kuruntular şeklinde kişilik değişimleri de bunama başlangıcının ilk emareleri olabilir.

Mekansal ve zamansal uyum güçlükleri

Demanslı kişilerde yön duygusu giderek azalır. Bir yeri iyi bilseler de artık yolları bulamazlar. Bilhassa vasıta kullanırken yada bilmedikleri yerlerde uyum sorunları ortaya çıkar. Süre yönelimi de zor olabilir. Hangi günde olduklarını unutabilirler yada bir yere ne süre gittiklerini hatırlamayabilirler.

Günlük ve rutin işleri yönetmede zorluklar

Demanstan etkilenenler, mesela tv uzaktan kumandası şeklinde her gün kullandıkları belirli nesneleri kullanmakta güçlük çekebilirler. Ek olarak çamaşır makinesi, bilgisayar yada ATM kullanmayı da zor bulabilirler. Ya da bu oldukca zor geldiği için ödemelerini tertipli olarak yapmayı bırakabilirler. Günlük işleri tamamlamak için daha çok süre ayırmak ve daha çok hata yapmak bunama emareleri arasındadır.

Planlama ve sorun çözmede zorluklar

Alzheimer yada başka bir bunama türünden şikayetçi insanoğlu, basit aktiviteleri organize etmeyi ve planlamayı giderek daha zor bulmaya adım atar. Bir yemeğin kolay bir halde hazırlanması ve tüm aşamaları (alışveriş, yiyecek pişirme, servis) yada bir seyahat (bilet satın alma, organizasyon yapma vb.) onlar için giderek daha zor hale gelir. Problemler ortaya çıkarsa, onları hakkaten çözemezler. Problemler karşısında özgüvenlerini kaybederler ve sorun çözmek için daha azca cesaret ederler.

Dil bozuklukları

Kelime aramadan kendini net bir halde ifade etme zorluğu, Alzheimer hastalığının yada başka bir demans türünün klasik ilk emaresidir. İlgili şahıs artık doğru kelimeleri bulamamakta yada cümlenin ortasında kesilmektedir. Hastalık ilerledikçe, şahıs suskun hale gelir.

Kişilik değişimleri ve uygunsuz davranışlar

Kişiliğin yaşam süresince gelişmesi ve değişmesi normaldir. Sadece bu değişimler, demanslı kişilerde oldukca daha belirgindir. Hayatlarının kontrolünü kaybettikleri hissi, bu davranış değişikliklerinin ana nedenidir. Ek olarak olağandışı yada uygunsuz davranışlar benimseyebilirler.